نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان کیست؟| از انقلاب مخملی تا پیروزی در انتخابات ارمنستان

رویداد۲۴ سیما صابری: نیکول پاشینیان روزنامه‌نگار و سیاستمدار ارمنی است که از سال ۲۰۱۸ به عنوان نخست‌وزیر ارمنستان فعالیت می‌کند. او در سال ۲۰۱۸ در اثتای موجی از نارضایتی عمومی علیه حزب حاکم به قدرت رسید، رویدادی که او آن را "انقلاب مخملی" نامید. با این حال، پس از عقب‌نشینی نیروهای ارمنستان از منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی در سال ۲۰۲۰، خشم عمومی در ارمنستان دوباره افزایش یافت اما پاشینیان همچنان توانست در قدرت بماند.

زندگینامه نیکول پاشینیان 

پاشینیان (زاده ۱ ژوئن ۱۹۷۵ در ایجوان، ارمنستان) که در ایجوان در شمال شرق ارمنستان (که آن زمان بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود) به دنیا آمد. وی کوچکترین فرزند از سه پسر خانواده بود. 

پیشینه تاریخی اختلافات ارمنستان و آذربایجان 

در آن زمان، رهبر شوروی میخائیل گورباچف برنامه گسترده‌ای از تمرکززدایی (پروسترویکا) را اجرا می‌کرد که در نهایت به استقلال ارمنستان و دیگر جمهوری‌های شوروی منجر شد. تمرکز بیشتر محلی باعث ایجاد ناآرامی در قره‌باغ کوهستانی، یک استان خودمختار در داخل جمهوری سوسیالیستی شوروی آذربایجان که عمدتاً توسط ارمنی‌های قومی ساکن بود، شد. ارمنی‌ها خواستار انتقال این استان به حاکمیت ارمنستان بودند، اما آذربایجانی‌ها می‌خواستند که این منطقه همچنان در آذربایجان باقی بماند. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، درگیری بین ارمنی‌ها در قره‌باغ و آذربایجانی‌ها به جنگی تمام‌عیار با دخالت گسترده ارمنستان تبدیل شد. محاصره‌ای که آذربایجان بر ارمنستان تحمیل کرد نیز تأثیرات ماندگاری بر اقتصاد ارمنستان گذاشت.

در سال ۱۹۹۸ زمانی که پاشینیان ۲۵ سال داشت، رابرت کوچاریان در انتخابات پیروز شده بود. پاشینیان نیز در همان سال روزنامه اوراگیر را تأسیس کرد، یک روزنامه مخالف که در سال ۱۹۹۹ پس از انتشار مجموعه‌ای از مقالات در مورد فساد در دایره وسیع کوچاریان مورد حمله قرار گرفت. چندین نفر و نهاد متأثر از این مقالات، از پاشینیان به جرم افترا شکایت کردند. پس از اینکه پاشینیان از صدور تکذیبیه یا پرداخت جریمه خودداری کرد، به دلیل توهین به دادگاه به زندان محکوم شد. اما از آنجایی که او اولین روزنامه‌نگار مستقل در ارمنستان بود که با اتهامات کیفری مواجه شد، مقامات ارمنستان تحت فشار بین‌المللی مجبور به تجدید نظر در پرونده شدند و حکم زندان توسط دادگاه تجدیدنظر معلق شد. با این حال، اوراگیر توسط دولت تعطیل شد. این روزنامه با "آرمنین تایمز" (هایکاکان ژاماناک) جایگزین شد و پاشینیان به عنوان اولین سردبیر آن تا سال ۲۰۰۸ فعالیت کرد (و تا سال ۲۰۱۲ به عنوان سردبیر اسمی باقی ماند).

نقش پاشینیان در اعتراضات ۲۰۰۸ و انتخابات پارلمان ۲۰۱۲

کوچاریان به دلیل محدودیت دو دوره‌ای در قانون اساسی، نتوانست در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۰۸ شرکت کند. تر-پتروسیان از این فرصت استفاده کرد تا دوباره به ریاست‌جمهوری بازگردد و پاشینیان به کمپین انتخاباتی او پیوست. اما تر-پتروسیان در انتخاباتی که ناظران بین‌المللی آن را عموماً آزاد و عادلانه دانستند، به سرکیسیان باخت. با این حال، پاشینیان و دیگر حامیان کمپین تر-پتروسیان از سلامت انتخابات انتقاد کردند. پاشینیان حتی نقش مستقیمی در سازماندهی تجمعاتی داشت که خواستار انتخابات جدید بودند و این تجمعات در مارس با سرکوب شدید دولت مواجه شد. او به مخفی‌گاه رفت، اما در ژوئیه ۲۰۰۹ خود را به نیروهای انتظامی تسلیم کرد و در بیانیه‌ای خود را زندانی سیاسی نامید. او محکوم شد اما پس از اجرای عفو عمومی توسط دولت در سال ۲۰۱۱ از زندان آزاد شد.

پاشینیان در سال ۲۰۱۲ پس از نامزدی در حزب تر-پتروسیان وارد پارلمان شد. سال بعد با تر-پتروسیان اختلاف پیدا کرد و به‌طور فزاینده‌ای از او حزب انتقاد کرد. او در سال ۲۰۱۵ حزب قرارداد مدنی را تأسیس کرد و این حزب در انتخابات ۲۰۱۷ در ائتلاف انتخاباتی به نام ائتلاف یِلک شرکت کرد که جدا از حزب تر-پتروسیان فعالیت می‌کرد. ائتلاف یِلک تنها ۹ کرسی به دست آورد در حالی که ائتلاف حزب تر-پتروسیان ۳۱ کرسی را برد.

 انقلاب مخملی ۲۰۱۸

 در دوره دوم ریاست‌جمهوری سرکیسیان، حزب او اصلاحات قانون اساسی را پیش برد که مرکز قدرت اجرایی را از ریاست‌جمهوری به دفتر نخست‌وزیر منتقل کرد. این تغییر قرار بود پس از انتخاب نخست‌وزیر جدید اجرایی شود. چند روز پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری سرکیسیان در آوریل ۲۰۱۸، او توسط مجلس به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد و قدرت‌های اجرایی جدید این دفتر به اجرا درآمد.

پاشینیان خواستار استعفای او شد و تظاهراتی را سازماندهی کرد. این تظاهرات گسترده چندین روز ادامه یافت و در روز یازدهم اعضای ارتش به تظاهرات پیوستند. دو روز بعد، در ۲۳ آوریل، سرکیسیان استعفا داد. هنگامی که پارلمان برای انتخاب یک نخست‌وزیر موقت اقدام کرد، حزب سرکیسیان مانع از تلاش پاشینیان برای تصدی این سمت شد. اما پاشینیان به شدت محبوب بود و به راحتی اعتصاب سراسری را به نفع خود به راه انداخت. پاشینیان در ۸ می ۲۰۱۸ به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد.

انتخابات ۲۰۲۱

اختلافات آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ مجدداً بالا گرفت. دولت جدید ارمنستان نیز امیدهایی برای شروعی تازه در مذاکرات با آذربایجان درباره منطقه ناگورنو-کاراباخ داشت. چندین جلسه مذاکرات معروف با ملاقات پاشینیان و رئیس‌جمهور آذربایجان، الهام علی‌اوف، در اواخر مارس به اوج خود رسید. با این حال، شکست در دیپلماسی بین دو کشور، منجر به افزایش تنش‌ها در میانه سال ۲۰۲۰ شد. این برخوردها باعث شد که ارمنستان و آذربایجان برای انتقام‌جویی در آماده شوند و در نهایت تنش‌ها به جنگ در اواخر سپتامبر منجر شد. جنگ در ۹ نوامبر به پایان رسید، پس از آنکه پاشینیان موافقت کرد نیروهای ارمنی را واگذار کند و کنترل ارمنستان بر بخش عمده‌ای از منطقه را رها کند.

بلافاصله پس از جنگ، تظاهرات در ایروان آغاز شد. ارمنی‌ها نه تنها از فشار ناشی از جنگ، بلکه از هزینه‌های جنگ و ورود پناهندگان به اقتصادی که از پیش تحت تأثیر ویروس کرونا دچار فشار بود، معترض شدند. در ۱۰ نوامبر، معترضانی به ساختمان پارلمان حمله کرده و خواستار استعفای دولت پاشینیان شدند و حتی رقبای سیاسی وی نیز به این اعتراضات پیوستند. در ماه مارس ۲۰۲۱ پاشینیان استعفا کرد و قرار شد تا انتخابات زودهنگام برگزار شود. او در انتخابات با کوچاریان رقابت کرد. از آنجا که کوچاریان نامش با فساد گره خورده بود، نتوانست پاشینیان را در انتخابات شکست دهد و پاشینیان مجدداً به قدرت رسید.